Nazwa projektu: "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów"

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe

Cel projektu: zmniejszenie negatywnych skutków wywoływanych przez pożary w lasach oraz sprawne lokalizowanie źródła zagrożenia i minimalizowanie strat, a w dalszej perspektywie – zmniejszenie średniej powierzchni pożarów i rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych, szczególnie w nadleśnictwach zakwalifikowanych do I kategorii zagrożenia pożarowego.

Cele uzupełniające:

• rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych,
• szybsze i bardziej precyzyjne określenie miejsca powstania pożaru,
• dokładniejsze prognozowanie zagrożenia pożarowego na podstawie danych meteorologicznych,
• skrócenie czasu dotarcia jednostek LP na miejsce pożaru.

Dofinansowanie zostało przeznaczone na:

rozwój i modernizację systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń, w tym:

• budowę i modernizację dostrzegalni pożarowych (138 szt.)
• zakup nowoczesnego sprzętu umożliwiającego lokalizację i wykrywanie pożarów (183 szt.)
• doposażenie punktów alarmowo-dyspozycyjnych (PAD) (42 szt.)
• budowę stacji meteorologicznych (12 szt.)
• wsparcie techniczne systemu ratowniczo-gaśniczego na wypadek wystąpienia pożarów lasów, w tym:
• zakup samochodów patrolowo-gaśniczych (67 szt.)

Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczenie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów"

Mapa 1. Nadleśnictwa realizujące projekt

Realizacja projektu przyczyniła się między innymi do:

• zwiększenia odporności lasów na klęski żywiołowe takie jak pożary, którymi zagrożenie wzrasta wraz z ocieplaniem się klimatu,
• podniesienia efektywności systemu wczesnego ostrzegania o pożarach w Lasach Państwowych,
• zwiększenia powierzchni leśnych objętych monitoringiem oraz skrócenia czasu wykrycia zagrożenia i reagowania,
• ograniczenia zasięgu pożarów i negatywnych skutków z nimi związanych (np. zubożenie gleby, zniszczenie ekosystemu i zamieszkujących go organizmów, straty materialne),
• poprawy ochrony przeciwpożarowej na obszarach sąsiadujących z terenami administrowanymi przez LP, np. parków narodowych czy terenach zamieszkanych (wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców i turystów),
• ograniczenie emisji CO₂ w wyniku zmniejszenia liczby oraz zasięgu pożarów.

Wartość projektu

Planowany całkowity koszt realizacji projektu: 88 029 614,40 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 59 472 181,08 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 50 551 353,92 zł

Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe

przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w nizinnych ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:

• odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
• ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podejmowane działania były ukierunkowane na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.

W ramach projektu realizowane zostały inwestycje związane z:

• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania zbiorników małej retencji, wraz z niezbędną infrastrukturą umożliwiającą czerpanie wody do celów przeciwpożarowych przez jednostki PSP;
• budową, przebudową, odbudową i poprawą funkcjonowania małych urządzeń piętrzących w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych oraz ochrony gleb torfowych;
• adaptacją istniejących systemów melioracyjnych do pełnienia funkcji retencyjnych z zachowaniem drożności cieku dla ryb;
• przeciwdziałanie nadmiernej erozji wodnej - np. poprzez zabezpieczenie brzegów i staków;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów).

O oddziaływaniu obiektów retencyjnych decyduje nie ich wielkość, ale liczba urządzeń w zlewni, co przekłada się na ich efektywność na dużą skalę. Budowane były w większości małe obiekty/budowle o prostej konstrukcji z zastosowaniem materiałów naturalnych. Ponieważ obiekty te spełniają głównie funkcje ekologiczne - z założenia są przyjazne dla środowiska. Wszystkie projektowane budowle zostały dostosowane do lokalnych warunków przyrodniczo-krajobrazowych, w tym w taki sposób, aby umożliwić swobodne przemieszczanie się organizmów wodnych.

Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych"

Mapa 1. Nadleśnictwa realizujące projekt

Efekty

Za najistotniejszy, mierzalny efekt projektu uznano przede wszystkim retencjonowanie wody. Nie mniej ważny jest również wpływ małej retencji na ochronę przyrody: zbiorniki powstałe w ramach projektu nie tylko przyczyniają się do poprawy bilansu wodnego i uwilgotnienia siedlisk leśnych, lecz także stały się ważną ostoją wodnej fauny i flory, służą jako wodopoje dla leśnych zwierząti pełnią funkcje biofiltrów.

Osiągnięte wskaźniki:

• objętość retencjonowanej wody: 2 544 674,61 mln m³
• pojemność obiektów małej retencji: 3 985 194,74 m³
• liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 349 szt.

Wartość projektu

Całkowity koszt realizacji projektu: 246 495 660,08 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 191 222 163 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 162 538 838,55 zł

Autor filmu: Adam Sikora

Dnia 21 maja b.r. na terenie Leśnictwa Ostropa w Nadleśnictwie Rudziniec, odbyło się uroczyste otwarcie obiektu retencyjnego, zrealizowanego w ramach przedsięwzięcia „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”. Zadanie współfinansowane jest przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, a koordynowane przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych LP.

Inwestycja o nazwie: „Odbudowa obiektów małej retencji składających się z 2 zbiorników suchych oraz 2 zbiorników mokrych w leśnictwie Ostropa” została otwarta w obecności Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, Pana Józefa Kubicy, Wicemarszałek Województwa Śląskiego, Pani Beaty Białowąs, Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Pana Damiana Siebera, Starosty Powiatu Gliwickiego, Pana Waldemara Dombka, Burmistrza Miasta Sośnicowice, Pana Leszka Kołodzieja oraz Gospodarza terenu – Nadleśniczego Nadleśnictwa Rudziniec, Pana Wiesława Kucharskiego. Na uroczystość przybyli także samorządowcy, nadleśniczowie sąsiadujących nadleśnictw, przedstawiciele służb mundurowych, naukowcy, reprezentanci organizacji turystycznych i ekologicznych, związków zawodowych, oświaty a także przedstawiciele kół łowieckich i organizacji rolniczych.

Licznie przybyli goście mieli okazję podziwiać uroczyście otwierany obiekt przy wyjątkowo sprzyjającej pogodzie, która podkreślała piękno odbijającej się w tafli wody przyrody. Przed symbolicznym przecięciem wstęgi, miejsce zostało poświęcone przez ks. Mikołaja Skawińskiego, kapelana Leśników Diecezji Gliwickiej. Ostatnim punktem uroczystości był pokaz wodowania łodzi ratowniczej Ochotniczej Straży Pożarnej w Rudzińcu, której zakup był możliwy dzięki pomocy Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, Pana Józefa Kubicy.

Celem nowopowstałego projektu było wzmocnienie odporności ekosystemu leśnego na zagrożenia związane ze zmianami klimatu poprzez wzrost potencjału magazynowania wody, a także zapobieganie powstawaniu i minimalizacja negatywnych skutków powodzi i podtopień, suszy i pożarów poprzez  zahamowanie odpływu wód pochodzących z opadów. Powstałe w efekcie „oczka wodne” korzystnie oddziaływujące na mikroklimat, sprzyjać będą tworzeniu się rosy i mgieł, co przyczyni się do wzrostu wilgotności powietrza i ściółki, obniżając tym samym zagrożenie pożarowe. Tereny wokół rezerwuarów wodnych są przyjaznym środowiskiem do rozwoju cennej przyrodniczo fauny i flory, wzbogacającej różnorodność biologiczną otoczenia. Nie bez znaczenia jest funkcja krajobrazowa powstałych zbiorników. Nieduże oczka wodne w lesie, urozmaicając krajobraz, cieszą oko korzystających z uroków lasu turystów.

Łączna objętość zbiorników to ponad 35 000 m³.

Wartość  całego projektu to niemal 2 000 000 zł netto.

Przedsięwzięcie zlokalizowane jest w miejscowości Rachowice, w pobliżu autostrady A4 (MOP Kozłów). Przedmiotem tego projektu była odbudowa zbiorników powstałych w okresie przedwojennym i eksploatowanych wówczas jako kaskada 6 zbiorników wodnych w systemie koralikowym. Wykonany został częściowy powrót do poprzedniego systemu, przy czym tylko cztery niecki wykorzystane zostały jako zbiorniki (2 mokre i 2 suche). Dwie pozostałe pozostawione zostały jako niewypełnione wodą tereny przyrodnicze, gdzie zachowały się takie warunki, jakie ukształtowały się po zaniechaniu eksploatacji zbiorników.

Do realizacji inwestycji zastosowano głównie materiały naturalne: kamień, piasek, żwir oraz drewno. Grunt wydobyty podczas prac ziemnych został niemal w całości wykorzystany do usypania nasypów. Nowopowstałe zbiorniki urozmaiciły krajobraz i cieszą oko korzystających z uroków lasu miłośników natury, których w okolicy jest naprawdę sporo. Zbiorniki zlokalizowane są nieopodal pieszego szlaku koloru niebieskiego im. Powstańców Śląskich, który pokrywa się ze szlakiem rowerowym koloru czarnego. W bardzo bliskim sąsiedztwie stawów znajduje się także obelisk poświęcony pamięci doktora Juliusza Rogera zasłużonego społecznika przyjaciela społeczności górnośląskiej, ofiarnego lekarza i człowieka wrażliwego na ludzką biedę.

Prace prowadzone były od września 2020 r. do kwietnia 2021 r.

Inwestor – PGL LP Nadleśnictwo Rudziniec

Dokumentacja projektowa – Biuro Projektowania i Realizacji Inwestycji Ekologicznych „Środowisko” Terasa Szendoł

Wykonawca – Zakład Usług Hydrotechniczno-Melioracyjnych Wojciech Ferenc

Nadzór inwestorski – Inwest-Complex Sp. z o.o. 

Autor zdjęć: Adam Sikora

Dnia 17 lipca b.r. na terenie Leśnictwa Ciochowice w Nadleśnictwie Rudziniec, odbyło się uroczyste otwarcie obiektu retencyjnego zrealizowanego w ramach przedsięwzięcia „Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”. Zadanie współfinansowane jest przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, a koordynowane przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych LP. Inwestycja o nazwie: „Odbudowa obiektów małej retencji składających się z 1 zbiornika suchego oraz 1 zbiornika mokrego w leśnictwie Ciochowice” została otwarta w obecności Ministra Środowiska Pana Michała Wosia, Członka Zarządu Województwa Śląskiego, Pani Izabeli Domogały, Starosty Powiatu Gliwickiego, Pana Waldemara Dombka, Burmistrza Miasta i Gminy Toszek, Pana Grzegorza Kupczyka, Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Pana Józefa Kubicy oraz Gospodarza terenu – Nadleśniczego Nadleśnictwa Rudziniec, Pana Wiesława Kucharskiego.

Przedsięwzięcie zlokalizowane jest w miejscowości Toszek, w pobliżu ul. Wielowiejskiej 18, nieopodal Leśniczówki Leśnictwa Ciochowice. Przedmiotem tego projektu była odbudowa istniejących zbiorników, które zlokalizowane były na rowie melioracyjnym, będącym dopływem Potoku Toszeckiego. Zbiorniki w tym miejscu istniały od ponad stu lat i jako element gospodarki leśnej wzbogacały w przeszłości bilans wodny tamtejszych terenów leśnych. W wyniku zamulenia na przestrzeni lat straciły one zdolności retencyjne. Podczas prac oczyszczono zbiorniki z zalegającego namułu, którego wywieziono ok. 3 000 m³, co stanowi około 60 wagonów kolejowych. W toku wykonywanych prac zastosowano naturalne materiały, do minimum ograniczając elementy betonowe, aby obiekt dobrze komponował się z miejscowym krajobrazem. Wybierane technologie były przyjazne dla środowiska, kompleksowo łączące metody przyrodnicze i techniczne.

Prace prowadzone były od 27.03.2020 r. do 29.06.2020 r. Łączna objętość powstałych zbiorników wynosi 9 143 m³, w tym: zbiornik mokry – dolny, objętość całkowita 6 565 m³ powierzchnia zwierciadła wody – 4 575 m² (prawie 2,5 powierzchni „orlika”) oraz zbiornik suchy – górny, objętość całkowita 2 578 m³, powierzchnia zwierciadła wody – 2 576 m² (prawie 1,5 powierzchni „orlika”).

Autorem projektu budowlanego była firma HYDRO-LEW Usługi Melioracyjne Czesław Lew, ul. Kpt. L. Janiego 17a/5, 44-200 Rybnik.

Wykonawcą robót budowlanych było konsorcjum firm: lider - GAMA Sp. z o.o., ul. Chopina 94, 43-600 Jaworzno.

Nadzór inwestorski: Inwestycje, Budownictwo, Handel „Inwest-Complex” Sp. z o.o.,
ul. Góry Chełmskiej 15, 44-100 Gliwice.

Monitoring przyrodniczy prowadziła firma INFLUENCE Sp. z o.o., ul. Korczaka 2/64,
41-300 Dąbrowa Górnicza.

Koszt robót wyniósł niemal 680 000 zł brutto.

Film z otwarcia zbiornika

Nadleśnictwo Rudziniec realizuje przedsięwzięcie dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Kwota dofinansowania: 4 797,00 zł.

Nazwa zadania: „Doposażenie ścieżki przyrodniczo-leśnej „Rachowice” w tablice edukacyjno-informacyjne”.

Dzięki dofinansowaniu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach osiągnięto następujący efekt:

1. Rzeczowy – polegający na zakupie i montażu 12 szt. tablic edukacyjno-informacyjnych, 3 szt. stelaży do tablic i 10 szt. tabliczek kierunkowych,
2. Ekologiczny – podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa na terenie Gminy Rudziniec.

Nadleśnictwo Rudziniec realizuje zadania

Budowa Stawu Poręba w leśnictwie Świbie

oraz

Budowa Stawów Paciorkowych w Leśnictwie Proboszczowice Na Buczek,

Budowa Stawów Paciorkowych w Leśnictwie Proboszczowice Na Widów

w ramach Programu małej retencji, jako projekty dofinansowane ze źródeł zewnętrznych w ramach projektu:

Zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych.

BENEFICJENT: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych.

Wartość łączna projektu: 196 536 432,38 zł

Wartość dofinansowania z Unii Europejskiej: 136 000 000,00 zł

Projekt finansowany przez Unię Europejską ze Środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

Poniżej link z szczegółami projektu:

www.pois.gov.pl

Nadleśnictwo Rudziniec uczestniczy w realizacji projektu „Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i powojskowych zarządzanych przez PGL LP"

Projekt realizowany w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego UE Infrastruktura i Środowisko  - strona programu www.pois.gov.pl w ramach działania 2.2. Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich. Koszt całkowity projektu to 130 mln zł. Jest on realizowany na terenie całej Polski w 57 nadleśnictwach, a jego działania obejmą zasięgiem obszar około 24 000 ha.

Celem projektu jest przywrócenie wartości przyrodniczych terenom pozostającym w zarządzie PGL LP zdegradowanym w wyniku działań wojskowych.

W ramach projektu realizowane będą następujące działania:

1. Wykonanie rozpoznania saperskiego i oczyszczenia terenów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych

2. Ocena przyrodnicza terenów

3. Ocena geośrodowiskowa terenów

4. Usuwanie zanieczyszczeń gruntowych

5. Rozbiórka lub zabezpieczenie obiektów powojskowych i porządkowanie terenu

6. Przygotowanie i rewitalizacja podłoża gruntowego

7. Działania związanie z ochroną gatunków i siedlisk

8. Odnowa i przebudowa drzewostanów z dostosowaniem ich składu gatunkowego do warunków siedliskowych

Wszelkie informacje związane z projektem można znaleźć na stronie internetowej Jednostki Realizującej Projekt - Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, które z ramienia beneficjenta Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe koordynuje projekt.

Adres strony internetowej projektu:

www.ckps.plzakładka Projekty PGL LP – Rekultywacja poligonów

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:

Schemat I: „Wsparcie dla obszarów, na których nastąpiła katastrofa naturalna lub klęska żywiołowa", działanie 226: „Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych".

W/w działanie składa się z następującego zakresu prac:

- odnowienie powierzchni leśnych gruntów nadleśnictwa oraz właścicieli lasów prywatnych zniszczonych w wyniku tornada w sierpniu 2008 roku

- melioracje agrotechniczne powierzchni po śniegołomach z 2010 roku

- przebudowa dróg leśnych oraz dróg gminnych stanowiących drogi dojazdowe do gruntów leśnych

W wyniku realizacji operacji osiągnięty zostanie następujący cel: Odtworzenie potencjału przyrodniczego i produkcyjnego lasów uszkodzonych w wyniku wiatru poprzez odnowienie powierzchni leśnych na gruntach w zarządzie PGL LP oraz lasów właścicieli prywatnych.

Schemat II: „Wprowadzenie elementów zapobiegawczych na terenach zaliczonych do dwóch najwyższych kategorii zagrożenia pożarowego", działanie 226: „Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych".

W/w działanie składa się z następującego zakresu prac:

- przebudowa dróg pożarowych będących w posiadaniu nadleśnictwa oraz gminy

W wyniku realizacji operacji osiągnięty zostanie następujący cel: Wzmocnienie systemu ochrony przeciwpożarowej lasów Nadleśnictwa Rudziniec poprzez przebudowę dróg leśnych pożarowych.

Fundusze unijne zostają wykorzystywane na terenie leśnictw: Świbie, Centawa, Płużnica, Dąbrówka, Nogowczyce oraz Trachy.